afbeelding versterkt slechte gedichtendag

18 augustus – Slechte Gedichtendag | Achternaam wordt verplicht

Slechte Gedichtendag

Om Slechte Gedichtendag te vieren kun je maar één ding doen. Zelf een slecht gedicht schrijven. Et voilà, mijn bijdrage aan Slechte Gedichtendag staat hieronder.  Ben benieuwd naar jouw bijdrage op Slechte Gedichtendag. Kan je achterlaten op Facebook, Twitter of Insta.

Zie daar in de verte, daar komt je blind date aan
met haar of zijn gezicht verlicht door de maan
Of het een hij of zij is kun je nog niet zien
Omdat je vergeten bent je bril op te zetten met glazen van -10

Om snel wat dichter bij te zijn
besluit je om te gaan rennen, ondanks je artritis en rugpijn
Wanneer je door je slechte zicht in aanvaring komt met een koe
Slaat het noodlot toe

Je ontwaakt een paar uur later op de spoedeisende hulp
met in iedere hand een verlepte tulp
geen rozengeur, geen maneschijn
maar 6 weken loopgips en barstende hoofdpijn

(auteur: Gina Makken)

Het was niet Napoleon die de achternaam bedacht

In 1810 werd Nederland ingelijfd door het Franse keizerrijk van Napoleon Bonaparte en dat had tot gevolg dat de Franse wet ook hier nageleefd moest worden. Nu wil het dat de Fransen enige jaren daarvoor een wet hadden uitgevaardigd (Code Civil) waarmee ze een betere persoonsregistratie konden handhaven. In de Code Civil ( Code Napoleon) stonden regels voor de burgerlijke stand; het werd verplicht om geboortes, huwelijke en overlijden officieel te laten registreren bij het gemeentesecretariaat. In wezen werden toen de regels voor de burgerlijke stand opgesteld die wij nu nog toepassen.

18 augustus 1811

In de Zuidelijke Nederlanden (Vlaanderen en Brabant) werd al tussen 1795 en 1798 begonnen met de burgerlijke stand-registers. Pas op 18 augustus 1811 werden de Nederlanders via een speciaal decreet verplicht hun familienaam vast te leggen. Dat decreet maakte niet echt indruk want of men gaf er geen gehoor aan of men deed het gewoon niet. De reden daarvoor was dat mensen allang een familie(bij)naam hadden zoals bijvoorbeeld Vroegrijp of Potjebier.

De mythe van de achternaam

Achternamen als Poepjes en Naaktgeboren bestonden in Nederland al lang voor 1811. Dat deze en andere gekke achternamen werden gekozen als protest tegen Napoleon is een hardnekkige mythe. Poepjes is waarschijnlijk een verbastering van de Franse naam Poppo. Naaktgeboren is een verhaspeling van het Duitse Nachgeboren. Wat nageboren betekent. Met nageboren wordt geboren nadat de vader was gestorven (postuum) bedoeld. Dit verklaart ook de achternaam Posthumus. Van den Heuvel tot Beichlingen, gezegd Bartolotti Rijnders is de langste achternaam van Nederland. Wie de langste van België heeft kon ik niet achterhalen.

Het ontstaan van de (familie-)achternaam*

In de Middeleeuwen werd het Germaanse éénnaamsysteem vervangen door een tweenamensysteem (voornaam + bijnaam). Waarom men overstapte op een tweenamensysteem lag aan een aantal factoren:

  • invoering van het christendom
  • verarming van het naamsysteem door vernoeming
  • onderscheidingsdrang
  • bevolkingsgroei
  • het typeren van de medemens

De meeste inwoners van Nederland hadden voor de inlijving van Nederland door Frankrijk (in 1810) al een niet officieel geregistreerde familienaam.

Welke typen familienamen zijn er?

  • Afstammingsnamen
  • Geografische namen
  • Beroepsnamen
  • Eigenschapsnamen

Afstammingsnamen kun je onderverdelen in:

  • patroniem – achternaam wordt gevormd met de voornaam van de vader, bijv. Peeters, Pieterse of Adams
  • metroniem – achternaam wordt gevormd met de voornaam van de moeder, bijv. Mariën, Luyts of Verleyen
  • verwantschapsnamen – bijvoorbeeld Ooms en De Neve

Geografische namen

  • herkomstnaam zoals Brusselmans, de Waal of Hollanders
  • adresnaam zoals van de Acker of Verhoeven

Beroepsnamen

Beroepsnamen zijn achternamen die vertellen welk beroep, ambt of activiteit de eerste naamdrager had zoals bijvoorbeeld Bakker, Smit of de Meier. Maar je hebt ook achternamen die gebaseerd zijn op een voorwerp dat bij een beroep hoort (metonymische beroepsnaam) zoals Brood of Bijl.

Eigenschapsnamen

Deze achternaam verwijst naar een specifieke fysieke of psychische eigenschap van de eerst naamdrager. Hierbij kun je denken aan de achternaam de Groot, Holvoet, de Wilde of Strijders. Dan heb je ook nog achternamen die verwijzen naar een dier, zoals de Leeuw of Pauw. Dit soort achternamen worden onder de eigenschapsnamen geschaard.

(bron: familienaam.be)

Deel dit bericht