Aan de slag met de Omgevingswet
De Omgevingswet (→ per 1 juli 2022). Tja…. meer weet ik niet over deze wet. Dus diverse vragen over de Omgevingswet borrelen omhoog. Daar gaan we: Weer een wet erbij, moet dat nou? Wat zijn de voor- en nadelen? Kom ik, als burger, überhaupt hiermee in aanraking? Omgevingswet, welke omgeving? Nu las ik vorige week in het Eindhovens Dagblad een artikel over dit onderwerp. Geschreven door Tjeerd Ritmeerster no.4 op kandidatenlijst PvdA Gemeente Eindhoven. Tjeerd is ook vrijwilliger bij de Troep Troopers Eindhoven. Een buurtinitiatief dat met haar vrijwilligers zich inzet voor het opruimen van zwerfafval. En daarmee buurtgenoten op een ongedwongen manier met elkaar in contact brengt.
Aangezien ik ook een Troep Trooper ben durfde ik mijn stoute schoenen aan te trekken en vroeg Tjeerd of hij voor dagenvanhetjaar een blog wilde schrijven over hoe, wat, waarom Omgevingswet. Gelukkig zei hij ja. Misschien niet een sexy onderwerp maar zeker de moeite waard om te lezen.
Verklein met de omgevingswet afstand tussen overheid en inwoner
Vorige week publiceerde het Eindhovens Dagblad mijn opinie over hoe de afstand tussen overheid en inwoner verkleind kan worden. Harstikke mooi, maar ik ben vooral blij met de vele reacties die ik kreeg na afloop. Er lijkt veel behoefte te zijn onder Eindhovenaren om meer inspraak te krijgen in beleid dat hun direct aangaat. Dat is ook logisch. Denk aan de verkeersveiligheid in je buurt, of die overhellende boom die al maanden dreigt om te vallen. Of hoe kan jouw wijk leefbaarder worden. Eindhovenaren weten vaak zelf het beste wat het beste in hun buurt speelt en wat ze nodig hebben. Daar kunnen we met de gemeente nog beter op inspelen, zeker nu er steeds meer grote bouwprojecten aankomen.
Wat is het doel van deze nieuwe wet?
Een unieke mogelijkheid biedt zich daarvoor aan in de vorm van de nieuwe omgevingswet. Het doel van deze wet is om bouwprocessen te versnellen en te vergemakkelijken, en zal halverwege dit jaar worden ingevoerd. Dat is fijn, zeker voor projectontwikkelaars, maar de grote vraag is hoe we van deze wet een feestje voor alle Nederlanders kunnen maken. Want het kan natuurlijk niet de bedoeling zijn dat je van vakantie terugkomt en ziet dat er plotseling een flat in je tuin wordt gebouwd.
Gelukkig biedt de omgevingswet een instrument waarmee de afstand tussen inwoner en overheid verkleind kan worden. Hoe dan? Een belangrijke bepaling binnen de omgevingswet is namelijk participatie. Participatie klinkt nog vaag maar betekent vooral dat inwoners meer te zeggen krijgen over plannen en bouwprojecten in hun buurt. Indien goed georganiseerd is het iets om heel enthousiast over te zijn.
Participatie en de gemeenteraad
Dat is goed nieuws want het is fijner aan de voorkant meegenomen te worden in plaats van achteraf geconfronteerd met feiten. Dit voorkomt frustraties en bestrijdt ongelijkheid. Het brengt verschillende groepen inwoners ook dichterbij elkaar. Participatie zo goed mogelijk organiseren en realiseren wordt dan ook een belangrijke taak voor de nieuwe gemeenteraad die volgend jaar zal aantreden.
De gemeenteraad heeft hierin een uiterst belangrijke verantwoordelijkheid. Want het succes van participatie is alles behalve vanzelfsprekend. De omgevingswet is namelijk niet bijzonder specifiek in hoe deze participatie georganiseerd moet worden. Sterker nog, het geeft veel ruimte aan gemeentes om dat zelf in te vullen. Dit vergroot het risico op halve maatregelen waarbij de inwoner op papier wel geparticipeerd heeft maar er feitelijk weinig mee wordt gedaan. Sommige initiatiefnemers kunnen met een briefje in de brievenbus of een advertentie in de krant al zeggen dat aan hun participatieplicht is voldaan. Dit vergroot juist de kans op meer teleurstelling, frustratie, en ongelijkheid.
Inwoners krijgen meer inspraak
Afgezwakte participatie is vaak het gevolg van angst voor de stem van de inwoner. Het zou processen vertragen in plaats van versnellen. Deze kritiek is onterecht. Het is juist het gevoel gehoord te worden dat frustratie wegneemt zonder dat je op elk punt je zin krijgt. Participatie zorgt voor wederzijds begrip, zelfs als niet aan alle wensen kan worden voldaan. Ontwikkelaars die groot inzetten op participatie ondervinden nu al veel minder weerstand, en dus vertraging, dan ontwikkelaars die dat niet doen.
De nieuwe gemeenteraad heeft dan ook een unieke mogelijkheid om met de omgevingswet de afstand tussen inwoner en overheid te verkleinen. De taak is om geen halve maatregelen te accepteren maar in te zetten op ambitieuze participatie waarbij inwoners meer inspraak krijgen over plannen die hun direct aangaan. Dit vergemakkelijkt en versnelt niet alleen bouwplannen, maar voorkomt ook misstanden. Het is precies wat Eindhoven nodig heeft.