Nationale Bitterballendag
Ik verbaasde me er eerlijk gezegd over dat er nog geen nationale bitterballendag was tussen de meest bizarre dagen van die je je maar kunt bedenken. In ieder geval niet een nationale bitterballendag waar actief aandacht aan wordt besteed. De bitterbal is echter zo populair en zo ontzettend typisch voor de Nederlandse borrelcultuur dat hij zijn eigen dag verdient. Wist je dat in geen enkel ander land aan het eind van een bijeenkomst of conferentie en aan het eind van de werkweek geborreld wordt met bitterballen? In België is de bitterbal ook nog wel populair, al zijn ze daar toch meer fan van de kroket, en ze worden gegeten in Suriname en Indonesië. Elders zijn ze nauwelijks bekend.
Bitterballen zijn een vaste prik bij elke Nederlandse borrel. Of dat nu thuis is, in de kroeg, bij een netwerkborrel, op feesten en partijen of op het terras. Bitterballen zijn onderdeel van de typische Nederlandse borrelcultuur. De bitterbal is het kleine zusje van de kroket. Waar de kroket echter vooral wordt gezien als snackbarartikel of lunchgerecht heeft de bitterbal een geheel eigen status bij het samenzijn met familie, vrienden of collega’s.
Dé vraag op Nationale Bitterballendag: waar komt die bal vandaan?
Voor de geschiedenis van de bitterbal moeten we kijken naar de geschiedenis van de kroket. Wie daarin geïnteresseerd is raad ik van harte het Het Krokettenboek van wijlen Johannes van Dam aan. Dat is een met liefde geschreven studie waarin hij maar liefst 10 pagina’s wijdt aan de geschiedenis. Hij richt zich daarbij vooral op de bestudering van oude kookboeken. Verder zijn er 2 verhalen over het ontstaan van de bitterbal. De een verwijst naar de Batavieren die 200 jaar voor Christus in Nederland woonden. Zij zouden van restjes vlees met vet en brood kleine ballen hebben gemaakt om mee te nemen op de jacht.
Het andere verhaal verwijst naar de Spanjaarden die ze aan het eind van de 16e eeuw tijdens de Tachtigjarige oorlog geïntroduceerd zouden hebben. Zij veranderden de bereidingswijze: overgebleven vlees werd gemengd met een beslag van meel en ei, opgerold in oude broodkruimels en vervolgens gefrituurd. Zo lijkt hij al veel meer op de hedendaagse bitterbal. Die we dus eigenlijk van de Spanjaarden hebben geërfd. Dit vind ik zelf een veel logischer verklaring gezien de Spaanse croquetas als tapashapje werden gegeten.
Bier & bitterballen: een gouden combinatie
En dan is er tenslotte ook nog het verhaal dat de eerste bitterbal afkomstig is uit de tijd van de Gouden Eeuw waarbij hij werd gemaakt door de vrouw van Amsterdamse kroegbaas Jan Barentz. Zij zou het recept van de Spanjaarden verfijnd hebben en ze geserveerd hebben bij een bittertje, jenever of bier om te voorkomen dat de gasten de kroeg te vroeg zouden verlaten omdat ze honger kregen. Daar komt ook de naam bitterballen vandaan. Want bitterballen zelf zijn natuurlijk helemaal niet bitter maar werden vroeger vooral bij een “bittertje” geserveerd. Tegenwoordig is de combinatie bier & bitterballen een gouden combinatie. Ook bier heeft meestal een bittere smaak en zo is de cirkel weer rond.
De klassieke rundvlees bitterbal is vandaag de dag nog steeds favoriet maar de bitterbal is dynamisch en verandert mee met haar tijd. Er zijn steeds vaker eigentijdse bitterballen met vegetarische en vegan vullingen verkrijgbaar. Nationale Bitterballendag is de perfecte gelegenheid om nog eens extra te genieten van het populairste borrelhapje van Nederland.
Volgend jaar maakt 1 van de andere dagen kans op een eigen blog
- Dag tegen Gas
- Viagradag
- 60e editie Internationale Theaterdag
- Dag van de Motorrijder (BE)
- Internationale Whisk(e)y Dag
Voetnoot 1: Ilona de Wit, beter bekend als dé Insta-Bitterballenkoningin, is verantwoordelijk voor het schrijven van de blog. Zij kwam op het idee voor de Nationale Bitterballendag. Dus wie kan er dan beter over de bitterbal schrijven dan zij, de bedenker. Als jij over een dag van gepassioneerd en met deskundigheid wilt en kunt schrijven dan nodig ik je uit om met mij contact op te nemen. (info@dagenvanhetjaar.nl)
Voetnoot 2: de hernia operatie is achter de rug, nu nog enkele weken herstellen.